Yetişkinlerin Öğrenmesi (Andragogy)

Androgoji, yetişkinlerin nasıl öğrendiği ile ilgili çalışmaların başlaması ile ilk defa 1950’lerde Avrupa’da gündeme gelen bir konudur. 1970’lerden itibaren ise özellikle Amerikalı Malcolm Knowles (http://en.wikipedia.org/wiki/Malcolm_Knowles), yaptığı çalışmalarla bu alana şekil vermiştir. Knowles androgojiyi, yetişkinlerin öğrenmesine yardımcı olma bilimi ve sanatı olarak tanımlamaktadır.

Yetişkin öğrenmesi, genel olarak tek yönlü ve didaktik bir öğrenme yerine, problem çözme ve katılımcı odaklı bir öğrenme olarak tanımlanır. Yetişkin öğrenmesi aynı zamanda öğreten ve öğrenen arasında eşitlik, saygı ve sevgi gerektirir.

Malcolm Knowles tarafından yetişkinlerin öğrenmesi alanında ortaya konulan kuram, açık ve uzaktan öğrenenlerin daha çok yetişkinler olması nedeniyle, açık ve uzaktan öğrenme alanında da kullanılmış, yaygınlaşmış ve kabul görmüştür.

Knowles tarafından 1990 yılında ortaya konulan kuram, yetişkinlerin deneyim ve araştırma ile öğrendiğini ve bu kuramın aşağıdaki unsurlardan oluştuğunu belirtmiştir;

-          Uygun fiziksel ortama ek olarak, karşılıklı saygı, işbirliği, güven, açıklık ve özerklik içeren psikolojik bir ortam,

-          Katılımcı öğrenmeye uygun yapı,

-          İhtiyaçların doğru belirlenmesi,

-          Öğrenme hedef ve amaçlarının açık biçimde sunulması,

-          Amaçlara ulaşmak için gerekli kaynakları ve stratejileri açık biçimde ortaya koyan etkinliklerin tasarlanması,

-          Başarıya ulaşıldığını gösteren bir planın geliştirilmesi,

-          Öğrenme ihtiyaçlarının yeniden tanımlanmasını sağlayan nitel ve nicel değerlendirmelerin kullanılması

Knowles tarafından belirtilen bu unsurları, yetişkin öğrenmesini prensipleri olarak şu şekilde gruplamak da mümkündür;

-          Yetişkinler iç motivasyon ve kişisel yönelimle daha rahat öğrenirler.

-          Yetişkinler, deneyimlerini ve bilgilerini öğrenme deneyimine taşırlar.

-          Yetişkinler amaç odaklıdır.

-          Yetişkinler öğrendikleri ile yapacakları arasında ilişki isterler.

-          Yetişkinler, pratik, uygulama ve sonuç odaklıdır.

-          Yetişkinler, kendilerine saygı duyulsun isterler.

Yetişkinler İçin Açık ve Uzaktan Öğrenme

Knowles, yetişkinler için tasarlanan açık ve uzaktan öğrenme sistemlerinin bazı özellikler içermesi gerektiğini belirtmiştir. Bu özellikler şunlardır;

-          Ders televizyon ortamında ise yetişkinler konuyu sadece duymamalı, ne olduğunu görmelidirler. Ders sadece düz anlatımdan oluşmamalıdır.

-          Psikolojik ortam yetişkin öğrenene gerekli saygının gösterildiği bir ortam olmalıdır.

-          Yetişkin öğrenenler desteklendiklerini hissetmelidirler. Yetişkinler tarafından yapılan sunum, bu sunumlara ilişkin eleştiriler dersin bir parçası ise, ilgili kurallar açıkça belirtilmeli ve gerekçelendirilmelidir. Yapılan eleştiriler kişilere yönelmemelidir.

-          Dersin başlangıç noktası, yetişkin öğrenenlerin ihtiyaçları ya da ilgi alanları ile ilişkili olmalıdır.

-          Ders planları, dersin tanıtımını, öğrenme hedef ve amaçlarını, kaynaklarını, her etkinlik için zaman çizelgesini açık ve net olarak içermelidir.

-          İçeriğin genelden özele sunulması yetişkinler için en çok işe yarayan yöntemdir.

Andragoji ve Pedagoji Karşılaştırması

Pedagoji, kısaca çocukların öğrenmesi ile ilgilenen bir alandır. Öğretmen odaklı eğitim veya genel olarak eğitim ile ilgilendiği söylenebilir.

Pedagojik modelde, neyin öğrenileceğine, nasıl öğrenileceğine ve ne zaman öğrenileceğine öğretmenler karar vermektedirler. Sorumluluğu öğretmenler almaktadır, öğretmenler yönlendirmektedirler.

Antik çağlardaki önemli öğretmenlerden olan Konfiçyüs ve Plato’ya, ya da benzerlerine baktığımızda, o tarihlerde öğretimin bu kadar otoriter olmadığını, öğretmenin kişileri aktif kılmakla mümkün olduğunu düşündüklerini görüyoruz. Yüzlerce yıl sonra eğitimin, genel olarak, öğretmen odaklı ve pasif öğrenmeye dönmüş olması gerçekten çok şaşırtıcı.

Pedagoji alanında araştırmalarımda gördüğüm önemli bir isim var; John Dewey. 1859 – 1952 yılları arasında yaşayan Dewey, çocuk eğitiminde otoriter ve öğretmen odaklı bir yaklaşım yerine, çocuğu yönlendirici, öğrenen odaklı bir yaklaşımı savunmuştur. Konfiçyüs ve Plato gibi, Dewey tarafındn neredeyse yüz yıl önce söylenilenlere hala aykırı davranıyor olmamız şaşırtıcı.

Knowles, tarafından ortaya konulan ve sadece yetişkinlerin öğrenmesi için geçerli olduğu düşünülen kuralların, önemli ölçüde çocukların öğrenmesi için de geçerli olduğunu düşünüyorum. Knowles’ın da benzer bir görüş ortaya koyduğu, yetişkinler için deneyim ile ilgili kural dışında tüm kuralların çocuk öğrenmesinde de geçerli olduğunu söylediği belirtilmektedir.

Yetişkin ve çocuk öğrenmesinin farklı olduğunu söyleyen kaynakların ise özetle söyledikleri şudur;

	Pedagoji	Andragoji
Öğrenen	Öğretmene bağlıdır. Tüm öğrenme sorumluluğunu öğretmen alır. Değerlendirmeyi öğretmen yapar.	Öğrenme sorumluluğunu kişi alır.
Öğrenen Deneyiminin Rolü	Öğretenin deneyimleri öğrenmede etkili olur. Çocuğun sınırlı yada hiç deneyimi yoktur.	Öğrenen deneyimi ve birikimi ile öğrenir.
Öğrenmeye Hazır Olma	Öğrenenlere hazır olmaları söylenir.	Yetişkinler, farklı etmenlerle öğrenmeye motive ve hazır olurlar.
Öğrenme Akışı	Konu mantığına göre, adım adım öğrenme gerçekleşir.	Öğrenme hayat ile ilişkili olmalıdır. Yetişkinler, problem çözmek, gerçek hayat vakalarını görmek isterler.
Öğrenme Motivasyonu	Dış bir etmenle (sınav, not, diploma vb) motive olurlar.	İçsel motivasyon önemlidir.

Kaynaklar:

- http://www.qotfc.edu.au/resource/?page=65375  

- http://marciaconner.com/resources/andragogy-pedagogy/

- http://marciaconner.com/resources/adult-learning/

- Açık ve Uzaktan Öğrenme – Öğrenci Adaylarının Bakış Açısı, Prof.Dr. Cengiz Hakan Aydın, 2011, Pegem   Akademi